72 ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ವಂಗ್ಮಯವು ತನ್ನ ಸುಂದರವಾದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ಎಳೆದು ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಎಂದರೆ ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲಾಗದಂತೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ, ಜೀವನದ ಅನುಭವಗಳಿಂದ ಜನ್ಮತಾಳಿದ ನುಡಿಗಳಾಗಿವೆ. ಇವು ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರುವ ತಾತ್ಪರ್ಯಗಳ ಹದವಿರುವ ನುಡಿಸಂಪತ್ತು. ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಪದಗಳ ಸರಣಿಯಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ, ಅವು ಒಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದ ನೈಜ ಜೀವನದ ಪ್ರತಿಫಲ. ಜನರ ಜೀವನದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ, ಪ್ರಜ್ಞೆ, ಆಲೋಚನೆ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯೆಲ್ಲವೂ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಗಿವೆ.

ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದಂತೆ, ಕನ್ನಡದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳೂ ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ, ಜನಜೀವನದ ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನದ ನಿದರ್ಶನಗಳಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾಷೆಗೂ ಶ್ರವ್ಯತೆ ಬರುತ್ತದೆ, ಅರ್ಥಪೂರ್ಣತೆಗೂ ಉತ್ತೇಜನ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಮಾತಿನೊಳಗಿನ ಗಂಭೀರತೆಯನ್ನೂ, ವೈಚಾರಿಕತೆಯನ್ನೂ ತೋರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿದೆ.
ಪ್ರಪಂಚ ಕಾಣದವ || ಅನುಭವವಿಲ್ಲದವ
ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಸುದ್ದಿ || ಆಗ ತಾನೇ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸುದ್ದಿ
ಮೆಲಕು ಹಾಕು || ಹಳೆಯದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೋ
ಎರಡು ನಾಲಿಗೆಯವ- ಮಾತು ಬದಲಿಸುವವ
ಮಂಗಮಾಯ || ಇದ್ದಕಿದ್ದಂತೆ ಇಲ್ಲವಾಗುವುದು
ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಭಾರ ಇಳಿ || ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗು
ಎಂಜಲು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕಾಗೆ ಓಡಿಸಿದವ || ಜಿಪುಣ
ಅಬ್ಬೇಪಾರಿ || ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಇಲ್ಲದವ
ಮಂಗಳಾರತಿ ಎತ್ತು || ಅವಮಾನ ಮಾಡು
ಮುಖಕ್ಕೆ ಮಸಿ ಹಚ್ಚು || ಕಳಂಕ ತರು

ಹೆಮ್ಮೆಯ ಮಾತುಗಳಾದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ದಿನನಿತ್ಯದ ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಪಾಠಗಳಲ್ಲಿ, ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲೂ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇವು ಒಂದು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಅರ್ಥವನ್ನೂ, ಸಂದೇಶವನ್ನೂ ಹೊರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಣ್ಣನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಬಡತನ, ಸಹಜ ತೊಂದರೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿರಾಶೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನೂ ಏಕವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಪ್ರತಿ ಪದಕ್ಕೆ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಒರಟಾದ ಅನುಭವವಿದೆ. ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಜೀವನದ ಗುಟ್ಟುಗಳನ್ನು, ತಾತ್ವಿಕತೆಯನ್ನು, ಸರಳ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸೊಗಸಾಗಿ ಹೇಳುವ ಮಾಧ್ಯಮ.

ಇಂತಹ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಾಳ್ಮೆ, ಶ್ರದ್ಧೆ, ಗೌರವ, ಸತ್ಯ, ಧೈರ್ಯ, ನೀತಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಇವು ಮಕ್ಕಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕವಿತೆಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಗಡಿಸಬಲ್ಲದು. ಹಿರಿಯರು ಬಳಸಿದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಪೀಳಿಗೆಗಳಿಂದ ಪೀಳಿಗೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾ, ಭಾಷೆಯ ಭಾಗವಾಗುತ್ತವೆ. ಅಳ್ಳೆದ ಅಕ್ಕಿ ಇದ್ದರೂ ಬಡಿಗೆಯ ಅಡಿಕೆ ಬೇಡ ಎಂಬ ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೀತಿ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಅನಿಸಿಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸರಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಭೀರ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಸಮಾಜದ ಬದುಕು, ಜಾಣ್ಮೆ, ವಿವೇಕ ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಎಷ್ಟೇ ಬುದ್ಧಿವಂತರಾಗಿದ್ದರೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ತಮ್ಮ ಆಲೋಚನೆಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ಸಿಗಬಹುದು. ಅಯ್ಯಾರನ ಮಾತು ಅರ್ಥವಾಗದು, ಅಜ್ಞಾನಿಯ ಮಾತು ಮರೆಯಾಗದು ಎಂಬ ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ನೀಡುವ ಮಾನ್ಯತೆ ಒತ್ತಿಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ನುಡಿಗಳು ಎಡವಟ್ಟನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು, ತಕ್ಷಣದ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು.

ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚು. ಗ್ರಾಮೀಣ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಜನರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ರೈತರ ಜೀವನ, ಕರುಣೆಯ ಸಂಗತಿ, ಶ್ರಮ, ಬಂಧುತನ, ನಿಷ್ಠೆ, ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ನಿಜತ್ವ ಇವೆಲ್ಲವೂ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಈ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಕೇವಲ ಭಾಷೆಯ ಸೊಗಸಲ್ಲ, ಅವು ಜೀವನದ ದಿಕ್ಕು ತೋರಿಸುವ ದೀಪದಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಬಳಕೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ಬೇಸರದ ಸಂಗತಿ. ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಈ ನುಡಿಗಳು ಅನಪೇಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಅನಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ ಇದು ಭಾಷೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನೇ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಅಪಾಯಕಾರಿಯ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಬಹುದು. ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿಯೇ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಮಹತ್ವದ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಕೇವಲ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲದೆ ನಿತ್ಯ ಉಪಯೋಗದಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಜೀವರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಬೇಕಾಗಿದೆ.

ನಮ್ಮ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರಿವಿನ ಸೂಚನೆಯೂ ಹೌದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹಿತವಚನ ಸುಲಭವಲ್ಲ, ಕಹಿಯು ಸತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಯಾರಿಗಾದರೂ ಸತ್ಯ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಹೇಗೆ ಸವಾಲಿನ ವಿಷಯ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತೆ. ಇಂತಹ ನುಡಿಗಳ ಶಕ್ತಿ ಏನೆಂದರೆ, ಅದು ಓದುಗರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಓದಿದ ಮೇಲೆ ಸದಾ ನೆನಪಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ, ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಸದುಪಯೋಗ ಲೇಖನದ ಭಾಷೆಗೂ ಭಾವಕ್ಕೂ ಜೀವ ತುಂಬುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಚಿಂತನೆಯ ಜೀವಾಳ. ಈ ನುಡಿಗಳು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಗೆ ನವ ಚೈತನ್ಯ ನೀಡುತ್ತವೆ. ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ಅರ್ಥ ತಿಳಿದುಕೊಂಡು, ಅವುಗಳ ಜೀವನ ಸಂವಾದವನ್ನು ನಾವೂ ಬಳಸಿದರೆ, ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಗೂ ಗೌರವ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ, ನಾವು ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರತಿ ಮಾತಿಗೂ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣತೆಯ ಹೊಸ ಹೊನಲು ಸೇರುತ್ತದೆ. ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಕೇವಲ ಮಾತಿನ ಬಣ್ಣವಲ್ಲ, ಅವು ಬದುಕನ್ನು ಹೇಗೆ ನೋಡಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನೂ ಕಲಿಸುವ ಪಾಠವಾಗಿದೆ. ನಾವು ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದು, ಭಾಷೆಯ ಉಚ್ಚತೆ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದು ನಮ್ಮ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಕರ್ಮವೂ ಹೌದು.